Ο βήχας είναι ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα που μπορούμε να εμφανίσουμε κατά τη διάρκεια ενός κρυολογήματος, όλο τον χρόνο, μα ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Τις περισσότερες φορές δεν θεωρείται ένδειξη ανησυχίας, εν τούτοις κάθε φορά προκαλεί ενόχληση ή και πόνο και η αντιμετώπισή του, μαζί με την ανακούφιση αυτού που βήχει, γίνεται προτεραιότητα.
Προκειμένου να τον αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι είναι ο βήχας και σε ποιες κατηγορίες διακρίνεται. Ο ξηρός (μη-παραγωγικός) και ο παραγωγικός βήχας είναι οι δύο συχνότερες μορφές αυτού του συμπτώματος που μας ενοχλούν και μας ταλαιπωρούν και οι οποίες μπορούν να αντιμετωπιστούν, πρωτίστως προληπτικά μέσω της κατάλληλης φροντίδας του εαυτού μας, του οργανισμού μας και συγκεκριμένα του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Τι είναι ο βήχας
Καλό είναι, λοιπόν, να γνωρίζουμε επαρκώς τι είναι ο βήχας και πώς προκαλείται. Πρόκειται για ένα αντανακλαστικό που εμφανίζεται όταν ερεθίζονται οι αεραγωγοί του οργανισμού και έχει σκοπό να απομακρύνει ξένα σώματα (σκόνη, μικρόβια) από τους πνεύμονες ή από το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα. Θεωρείται σύμπτωμα που μπορεί να υποδηλώνει πολλές διαφορετικές ασθένειες ανάλογα με τη βαρύτητά του, τη χρονιότητά του και τα συμπτώματα που τον συνοδεύουν. Ο βήχας βασικά διακρίνεται σε δύο μορφές: Τον παραγωγικό και τον μη-παραγωγικό (ξηρό) βήχα.
Τι είναι ο μη-παραγωγικός ή ξηρός βήχας
Ο βήχας χαρακτηρίζεται ως μη-παραγωγικός (ξηρός) όταν κατά τη διάρκειά του δεν υπάρχει παραγωγή βλέννας ή καταρροή – δεν υπάρχουν, δηλαδή, εκκρίσεις. Συνήθως προκαλείται από ερεθισμό ή φλεγμονή των άνω αεροφόρων οδών λόγω της παρουσίας ιών, βακτηρίων ή ερεθιστικών ουσιών ή εμφανίζεται προς το τέλος ενός κρυολογήματος. Υπάρχουν πολλές αιτίες εμφάνισης μη-παραγωγικού βήχα, όπως οι ιογενείς λοιμώξεις όπου ο ξηρός βήχας εμφανίζεται συχνά ως αρχικό σύμπτωμα κατά τις πρώτες ημέρες ιογενών λοιμώξεων της μύτης και του λαιμού, και είναι ιδιαίτερα ενοχλητικός για τον πάσχοντα που νιώθει τον λαιμό του να υποφέρει κάθε φορά που βήχει. Συχνά μπορεί να επιμένει επί βδομάδες μετά από μια τέτοια λοίμωξη.
Ο ξηρός βήχας μπορεί να σχετίζεται με σπασμό των βρόγχων (βρογχόσπασμο) σε περιπτώσεις ερεθισμού τους όπως στις περιπτώσεις οξείας βρογχίτιδας, με αλλεργίες όπου μπορεί να συνυπάρχει με φτέρνισμα, με τη λήψη κάποιων φαρμάκων, με την επαφή με σκόνη, αναθυμιάσεις ή χημικά, συχνά σε εργασιακούς χώρους ή ακόμα και με το άσθμα ή την κατάποση ξένου σώματος.
Συχνά ο ξηρός βήχας χειροτερεύει κατά τη διάρκεια της νύχτας, ταλαιπωρώντας ακόμα περισσότερο τον πάσχοντα που δεν μπορεί να ξεκουραστεί, ενώ ερεθίζει ιδιαίτερα τους πνεύμονες και τον λαιμό.
Τι είναι ο παραγωγικός βήχας
Παραγωγικός και κάποιες φορές «υγρός», ονομάζεται ο βήχας κατά τη διάρκεια του οποίου καταγράφεται έντονη παραγωγή βλέννας ή και καταρροή – με απλά λόγια, όταν παράγεται φλέγμα ή πτύελα. Η βλέννα συνήθως εντοπίζεται στο πίσω μέρος του λαιμού και κατά κανόνα προέρχεται από τη μύτη, τα ιγμόρεια ή μπορεί να προέρχεται από τους πνεύμονες ή την τραχεία.
Ο παραγωγικός βήχας μπορεί να εμφανιστεί ως εξέλιξη του ξηρού βήχα στα πλαίσια μιας ιογενούς λοίμωξης, όταν η φλεγμονή των άνω αεροφόρων οδών επιφέρει την παραγωγή πιο πυκνής και ιξώδους βλέννης που εντοπίζεται στο πίσω μέρος του λαιμού, κινούμενη από την περιοχή της μύτης προς τον φάρυγγα. Ενδέχεται επίσης, ο παραγωγικός βήχας να είναι συνέπεια οξειών και χρόνιων λοιμωδών νοσημάτων των κάτω αεροφόρων οδών (τραχεία, βρόγχοι, πνεύμονες) που προκαλούν παραγωγή βλέννης.
Στις αιτίες του παραγωγικού βήχα μπορούμε να εντοπίσουμε ιογενείς λοιμώξεις (όπως το κοινό κρυολόγημα ή η γρίπη), μικροβιακές λοιμώξεις (σύμπτωμα πνευμονίας, βρογχίτιδας, ιγμορίτιδας, κ.ά.), τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), την οξεία ή χρόνια οπισθορρινική καταρροή, τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) και βεβαίως το κάπνισμα.
Όταν ο βήχας συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα όπως πόνο στον θώρακα, πυρετό, έντονη κόπωση, δύσπνοια ή είναι χρόνιος (>3 εβδομάδες) πρέπει να ζητείται ιατρική συμβουλή.
Πώς αντιμετωπίζουμε τον βήχα
Καθώς ο βήχας, εντονότερος ή ηπιότερος, εμφανίζεται πολύ συχνά, έχουμε δύο δρόμους να ακολουθήσουμε για να τον αντιμετωπίσουμε: Ο πρώτος είναι η πρόληψη, μέσω της φροντίδας του οργανισμού μας και ο δεύτερος είναι η καταπολέμηση των ενοχλήσεων που προκαλεί, αρχικά με ήπια μέσα ή και με φαρμακευτική αγωγή, όπου απαιτείται.
– Θωράκιση του οργανισμού για ισχυρό ανοσοποιητικό:
Αρχικά, θα πρέπει να φροντίζουμε τον οργανισμό μας, θωρακίζοντας το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή, η άσκηση και ο καλός ύπνος είναι ο σωστός δρόμος για κάθε άνθρωπο, κάθε ηλικίας. Καθώς πολλές φορές, ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι υποχρεώσεις μας αναγκάζουν να παρεκκλίνουμε από αυτό το μοντέλο ζωής, μπορούμε να αξιοποιήσουμε συμπληρώματα διατροφής που έχουν αυτόν τον σκοπό: Να ενισχύσουν τη φυσική άμυνα του οργανισμού έναντι σε ιούς και μικρόβια, ώστε να αρρωσταίνουμε λιγότερο και ελαφρύτερα. Συμπληρώματα διατροφής προμηθευόμαστε από το φαρμακείο, μετά τη συμβουλή του φαρμακοποιού μας, ο οποίος μπορεί και να μας κατευθύνει σε αυτό που ταιριάζει καλύτερα στον οργανισμό μας και τις ανάγκες μας, αφού το συζητήσουμε μαζί του.
Σήμερα, μπορούμε να βρούμε στα φαρμακεία μια σειρά από προϊόντα στην κατηγορία αυτή, ώστε να έχουμε κάθε φορά στοχευμένη ενίσχυση του οργανισμού μας εκεί που έχει περισσότερη ανάγκη. Είτε μέσω βιταμινών (συνήθως της C και της D, τα επίπεδα της οποίας κατά μέσο όρο δείχνουν ανεπάρκεια στην Ελλάδα), είτε μέσω ιχνοστοιχείων ή υπερτροφών, μπορούμε να φροντίσουμε ακόμα καλύτερα τον εαυτό μας και τις ανάγκες του οργανισμού μας για να είμαστε υγιείς.
– Αντιμετώπιση ξηρού βήχα:
Η κατανάλωση άφθονων υγρών μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση του ξηρού βήχα, ώστε να υποχωρήσει πιο γρήγορα η ενόχληση. Το νερό αλλά και ροφήματα όπως το τσάι και το χαμομήλι, βοηθούν ώστε να «μαλακώνει» ο λαιμός μας και να μην υποφέρει τόσο ενώ βήχουμε. Προς αυτή την κατεύθυνση συμβάλλουν και οι παστίλιες ή καραμέλες για τον βήχα που μπορούμε να προμηθευτούμε από το φαρμακείο. Ο φαρμακοποιός μας μπορεί να μας συμβουλεύσει και προς την κατεύθυνση κάποιου ήπιου αντιβηχικού, φυτικού ή φαρμακευτικού, που επίσης θα συμβάλει στο να καταπραΰνουμε τον ξηρό βήχα.
– Αντιμετώπιση παραγωγικού βήχα:
Τα υγρά, το νερό και τα αφεψήματα, βοηθούν σημαντικά και στην περίπτωση του παραγωγικού βήχα. Συγκεκριμένα, βοηθούν στη ρευστοποίηση της βλέννας, ώστε η απομάκρυνσή της να γίνεται πιο εύκολη και ο βήχας λιγότερο ενοχλητικός. Όπως και στην περίπτωση του ξηρού βήχα, μπορούμε να καταφύγουμε σε ειδικές παστίλιες και καραμέλες για τον λαιμό, αλλά και σε αντιβηχικά σιρόπια που θα μας συστήσει ο γιατρός ή ο φαρμακοποιός μας.
Από εκεί και πέρα, ειδικά για τις περιπτώσεις πιο ήπιου βήχα, μπορούμε να καταφύγουμε στο μέλι, που μαλακώνει τον λαιμό και το οποίο μπορούμε να πιούμε με το αγαπημένο μας ρόφημα ή και σκέτο. Επίσης, μπορούν να βοηθήσουν οι εισπνοές στον ατμό και οι γαργάρες με αλατόνερο ή με ειδικό σκεύασμα που επίσης θα προμηθευτούμε από το φαρμακείο.
Ακόμα και στην περίπτωση του βήχα, είτε αυτός είναι ξηρός είτε είναι παραγωγικός, η πρόληψη διαδραματίζει τον πιο σημαντικό ρόλο. Φροντίζοντας τον εαυτό μας, φροντίζουμε τον οργανισμό μας και τα συστήματά του, ώστε να διατηρούνται σε άριστη κατάσταση, διατηρώντας την υγεία και την ευεξία μας. Σε κάθε περίπτωση που αισθανθούμε την ανάγκη βοήθειας στην αντιμετώπιση του βήχα, απευθυνόμαστε στον φαρμακοποιό μας, ενώ όταν εντοπίζουμε έντονα συμπτώματα που δεν υποχωρούν, τότε προστρέχουμε άμεσα στον γιατρό.