Δύσπνοια, βήχας, συριγμός κατά την εκπνοή, ακόμα και η αδυναμία στην ομιλία, πολύ συχνά καταδεικνύουν ότι ο ασθενής μπορεί να πάσχει από άσθμα. Ως άσθμα ορίζεται μια κοινή χρόνια φλεγμονώδης πάθηση των αεραγωγών που χαρακτηρίζεται από διάφορα επαναλαμβανόμενα συμπτώματα, μεταβλητή στένωση των αεραγωγών και βρογχόσπασμο. Στην περίπτωση που η εμφάνισή της αφορά απάντηση σε αλλεργιογόνα ερεθίσματα, τότε πρόκειται για αλλεργικό άσθμα, το οποίο προκαλεί συνήθως στένωση των αεραγωγών. Η έκφραση «κρίση άσθματος» χρησιμοποιείται συχνά, καθώς οι ασθενείς κατά διαστήματα μπορεί να βιώνουν έξαρση των συμπτωμάτων τους που μπορεί να είναι απειλητικά για τη ζωή τους και αποτελούν σημαντικό παράγοντα επιβάρυνσης της κατάστασής τους.
Το αλλεργικό άσθμα θεωρείται σχετικά συχνή νόσος, που ταλαιπωρεί σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού. Ενδέχεται να σχετίζεται με ιστορικό αλλεργικών νοσημάτων στην οικογένεια (για παράδειγμα, ρινίτιδα, έκζεμα, κλπ). Συνήθως, οι αλλεργιογόνες ουσίες που προκαλούν το άσθμα είναι αερογενείς και αρκούν ακόμα και ελάχιστες ποσότητες από αυτές ώστε να πυροδοτήσουν μια ασθματική κρίση στον ασθενή. Μερικές από τις ουσίες αυτές μπορεί να είναι τα πούπουλα, το τρίχωμα κάποιων ζώων, τα ακάρεα της σκόνης, οι σπόροι μυκήτων και άλλα.
Συμπτώματα αλλεργικού άσθματος
Κύρια συμπτώματα του αλλεργικού άσθματος είναι η δυσκολία στην αναπνοή, η δύσπνοια, ο βήχας και ο συριγμός κατά την αναπνοή. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ασθενής αισθάνεται πως ξεκινά μια κρίση άσθματος καθώς νιώθει συσφικτικό άλγος στο στήθος. Σε κάποιες περιπτώσεις, αρχικό σύμπτωμα, ταυτόχρονα με το άλγος στο στήθος, θεωρείται και ο μη παραγωγικός βήχας. Μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, αλλάζει ο ήχος της αναπνοής, που γίνεται πιο τραχύς. Ακολουθεί ο συριγμός τόσο κατά την εισπνοή όσο και κατά την εκπνοή, η οποία συχνά παρατείνεται. Όπως είναι αναμενόμενο, ο πάσχων αισθάνεται καταπονημένος, εξασθενημένος και με έντονη αίσθηση εξάντλησης, που ενδέχεται να διαρκέσει αρκετό χρονικό διάστημα.
Ο άνθρωπος που υποφέρει από αλλεργικό άσθμα είναι υποχρεωμένος να είναι προσεκτικός σε οτιδήποτε ερεθίζει την πάθησή του. Συχνά, το αλλεργικό άσθμα λόγω της δυσκολίας στην αναπνοή στέκεται εμπόδιο στην άθληση ή και στην ψυχαγωγία, καθώς την ώρα της κρίσης αποδυναμώνει σημαντικά τον πάσχοντα, ο οποίος μπορεί να χρειαστεί από μερικά λεπτά έως και αρκετό διάστημα ώστε να επανέλθει στα φυσιολογικά του επίπεδα.
Η ανακούφιση του ασθενή
Καθώς το αλλεργικό άσθμα πυροδοτείται από αλλεργιογόνους παράγοντες, η απομάκρυνση του αιτιολογικού παράγοντα από το περιβάλλον του ασθενούς, μπορεί να συμβάλλει στον περιορισμό της εμφάνισης της νόσου. Εν τούτοις, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις αυτό είναι πρακτικά ανέφικτο – όπως για παράδειγμα στην περίπτωση που το άσθμα προκαλείται από τα ακάρεα της σκόνης – καταφεύγουμε σε μεθόδους θεραπείας ή ανακούφισης των συμπτωμάτων, μέσω του περιορισμού των ασθματικών κρίσεων. Η απευαισθητοποίηση και η ανοσοθεραπεία είναι δύο τέτοιες μέθοδοι, που μπορούν να ανακουφίσουν τον ασθενή έως ότου παύσει η αλλεργική αντίδραση σε συγκεκριμένα αλλεργιογόνα.
Κατά κύριο λόγο όμως, οι ασθενείς που ταλαιπωρούνται από αλλεργικό άσθμα ανακουφίζονται από τα διαθέσιμα φάρμακα κατά του άσθματος, τα οποία και συστήνει ο γιατρός τους. Σε αυτό το σημείο, αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν φάρμακα που αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα της κρίσης άσθματος και άλλα που δρουν μακροχρόνια, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη χρόνια φλεγμονή. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά, αλλά και η εισπνεόμενη κορτιζόνη, η οποία συμβάλλει στον έλεγχο της φλεγμονής.
Η πρόληψη μέσω της εκπαίδευσης
Η ουσιαστικότερη ανακούφιση του ασθενή όμως έρχεται από την πρόληψη. Κάθε ασθενής οφείλει να εκπαιδεύεται όχι μόνο ως προς την καταλληλότερη αντιμετώπιση της κρίσης άσθματος την ώρα που συμβαίνει, αλλά και στην πρόληψή της, είτε μέσω της αποφυγής των αλλεργιογόνων που αποδεδειγμένα την προκαλούν. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως κάθε ασθενής που πάσχει από αλλεργικό άσθμα, οφείλει πρωτίστως να εντοπίσει τι είναι αυτό που το προκαλεί – τον αλλεργιογόνο παράγοντα – προκειμένου έτσι να μπορέσει να τον αποφεύγει. Επιπλέον, οι ασθενείς χρειάζεται να λαμβάνουν την ενδεδειγμένη και κατάλληλη αγωγή, για την περίπτωσή τους, αλλά και να παρακολουθούνται τακτικά από τον θεράποντα γιατρό τους. Ο ασθενής που γνωρίζει τη φύση της νόσου που τον ταλαιπωρεί και κατανοεί τον ρόλο των φαρμάκων που συνιστώνται για την περίπτωσή του, μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα το αλλεργικό άσθμα.
Αξίζει, στο σημείο αυτό, να σημειωθεί ο ρόλος του φαρμακοποιού, σε σχέση και με την ψυχολογία του ασθενούς. Αυτό διότι πολλές φορές, η οικειότητα που αισθανόμαστε με τον «φαρμακοποιό μας» και η εμπιστοσύνη που του δείχνουμε, ενδέχεται να μας διευκολύνει στη συζήτηση μαζί του, στην απάντηση των αποριών μας και στην εξήγηση των ερωτημάτων μας. Από τον ρόλο που διαδραματίζει κάθε φάρμακο στη θεραπεία μας έως την κατάρριψη μύθων σχετικά με την κορτιζόνη, για παράδειγμα, ο φαρμακοποιός είναι δίπλα μας για να μας ακούσει και να μας απαντήσει, με βάση την επιστημονική του ιδιότητα.
Το αλλεργικό άσθμα σήμερα είναι μία «κοινή» νόσος που με την κατάλληλη γνώση, παρακολούθηση και θεραπεία, στόχος είναι να μην επηρεάζει τη ζωή και την καθημερινότητα του πάσχοντα, παρά στο ελάχιστο.